Emmapark



Het Emmapark is momenteel niet meer onder deze benaming bekend. Of het ook een echt park is geweest is niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk wordt hier een villapark bedoeld. Wel liep er een afwatering door het stuk grond. Voor zover bekend betreft het een stuk grond dat door jhr. Dirk Bas Backer met twee anderen is gekocht van W.J.H. de Heus toen ook eigenaar van het landgoed De Vlijt (later Marialust). Op de kavelkaart van de veiling van grond van de Olster steenfabrieken van juli 1890 is het ook al Emmapark genoemd. Na de aanleg van een aantal wegen op dit stuk grond en de verkaveling tot bouwterreinen van de grond eromheen is dit stukje Apeldoorn Emmapark genoemd, waarschijnlijk om het onder die benaming aantrekkelijker te maken daar grond te kopen. We hebben nog niet kunnen ontdekken wie dat heeft gedaan, of het park genoemd is naar koningin Emma en of hierbij ook toestemming is gevraagd aan het koninklijk huis om dit park zo te noemen. Bij het Oranjepark en het Wilhelminapark is dit wel gebeurd.

In juli 1880 is er b.v. een veiling waarbij 31 percelen rond de Koninginnelaan worden aangeboden. Dit is een van de eerste grotere veilingen na de verkaveling van het landgoed "De Pasch" in 1874. Er is nog niet erg veel interesse om afzonderlijke percelen te kopen. Wel gaat het merendeel van de aangeboden grond van de hand. Ook H.C. van der Houven van Oordt is een van de kopers van een aantal percelen, o.a. aansluitend aan het Emmapark aan de Regentesselaan tussen de Bas Backerlaan en de Canadalaan.
Daarnaast is het ook jhr. Dirk Bas Backer (oud burgemeester van Apeldoorn) die samen met notaris Wilhelm Walter en de Rijksschatter Pieter Leendertz een aantal percelen, in totaal ongeveer 4 hectare, koopt voor fl. 7.340,-

1882 Aanleg Emmapark en verkoop bouwgrond.

In 1882 wordt deze aangekochte grond verkaveld voor aanleg van een villapark nadat het eerst is doorsneden met een aantal wegen. In wezen is dit de eerste grotere verkaveling na de verkaveling van het Oranjepark. Aangelegd wordt hier de later zo genoemde Bas Backerlaan, de Nassaulaan en een stukje van de Emmalaan gelegen tussen de huidige Koninginnelaan en de Bas Backerlaan.

In de gemeenteraadsnotulen van 29 december 1882 lezen we voor het eerst de vermelding van het Emmapark. Er ligt een verzoek op tafel om petroleumlantaarns te plaatsen langs de Zwolscheweg (Koninginnelaan), en in de notulen wordt ook gesproken over een naastgelegen terrein, bekend onder de naam Emmapark dat in het vervolg ook bebouwd zal worden.

De verkoop van de bouwpercelen gaat echter nog niet zo vlot. Pas in 1885 worden een aantal percelen gelegen in de driehoek tussen de Emmalaan, de Bas Backerlaan en de Regentesselaan als een geheel verkocht aan Lulof Voorhorst, een timmerman/aannemer.
De eerste huizen die in dat deel van het Emmapark werden gebouwd staan op de hoek van de Koninginnelaan en de Emmalaan. In dit driehoekje zijn later wel 9 huizen gebouwd, maar op een andere wijze, dan volgens de eerste verkaveling.
Ook in 1885 wordt het stukje Emmalaan tussen de Bas Backerlaan en het deel van de Emmalaan van de Olster steenfabrieken aan deze NV verkocht, om aan te kunnen sluiten bij de wegenstructuur van de verkaveling van het landgoed de Vlijt.

De volgende verkoop van bouwgrond in het Emmapark vindt pas plaats in 1897 aan Willem Mensink, een koperslager die meer zag in de huizenmarkt en later in de kadastrale boekhouding vermeld staat als makelaar.
Hij koopt als zijn eerste geregistreerde eigendommen de dan als drie percelen verkavelde grond H2559, H2560 en H2561 langs de Koninginnelaan, tussen de Emmalaan en de Nassaulaan. De drie percelen van ongeveer 8 are verkavelt hij tot zeven nieuwe percelen van rond de 3 are, maar voor die kleine percelen was blijkbaar geen interesse, want later worden dat er toch weer drie.
In 1898 komt jhr. Bas Backer te overlijden en staan zijn weduwe en de acht kinderen vermeld als mede-eigenaren van de grond in het Emmapark. De verkoop van de grond binnen het Emmapark gaat door tot in 1902 het laatste perceel wordt verkocht.

Overdracht van wegen in Emmapark aan de gemeente in 1899.

In 1899 wordt de inmiddels aangelegde wegenstructuur overgedragen aan de gemeente. In april 1899 schrijven de eigenaren een brief aan de Gemeenteraad, waarbij zij aanbieden de door hen aangelegde wegen in eigendom over te dragen. Zij schrijven in die brief:

"Dat zij gezamenlijke eigenaren waren van het zoogenaamde Emmapark te Apeldoorn, gelegen aan den Ouden Zwolschenweg en de Regentesselaan en doorsneden van verharde met boomen beplante wegen; dat op dit hen toebehorend hebbend terrein reeds 10 huizen zijn gesticht en zij thans weder 18 bouwterreinen hebben verkocht, waarop al reeds drie huizen in aanbouw zijn" .
De eigenaren bieden aan een bijdrage te storten van fl. 1000,- ter bestrijding van onkosten te maken door de gemeente.
Voorwaarden voor overdracht van wegen aan de gemeente waren inmiddels aangescherpt; er moesten een zeker aantal huizen aan die weg gebouwd zijn en de eigenaren moesten de helft van de kosten voor aanleg van gasleidingen betalen en een hoeveelheid onderhoudsgrind voor de wegen leveren.

In de gemeenteraadsvergadering van 26 mei 1899 wordt een voorstel van B&W besproken naar aanleiding van die brief. B&W doen het voorstel het aanbod te aanvaarden. Zij hebben door de Directeur van de Gasfabriek een berekening laten uitvoeren voor aanleg van de gasleidingen; de gespecificeerde begroting van een gegoten ijzeren gasleiding ligt nog in het gemeentearchief en de kosten zijn begroot op fl. 1050,- Het voorstel leidt weer tot een diepgaande discussie in de raad; het beslaat 8 pagina's in het notulenboek. Het gaat hier met name ook om de bestemming, die B&W aan het te schenken bedrag willen geven. De gehele raad is er wel voor om dit aanbod te aanvaarden en de wegen in eigendom over te nemen, hoewel dit ook niet zonder slag of stoot ging.

Geld Emmapark voor afkoop predikant.

B&W wilden de door de eigenaren aangeboden fl. 1000,- niet gebruiken om een gasleiding aan te leggen, maar hiermee een sinds 1828 jaarlijks verschuldigde rente voor een tijdelijke predikant van de Hervormde Gemeente afkopen. In 1828 had de gemeente Apeldoorn van de Hervormde kerk een stuk grond gekocht aan de Sint Mariastraat (Mariastraat), waarop de gemeente volgens de acte het jaar daarvoor een school had gebouwd. De gemeente verplichtte zich bij de overdracht van de grond jaarlijks een bedrag van fl. 31,- te betalen aan de Ned. Herv. Predikant voor de duur van minstens 30 jaar. Wanneer zij na die periode de verplichting tot betaling wilde afkopen moest de gemeente een bedrag ineens van fl. 620,- betalen, vermeerderd met de dat jaar nog verschuldigde rente. Om van die jaarlijkse betaling af te komen wilde de gemeente het geld van het Emmapark gebruiken om die verplichting af te kopen.
Uiteindelijk wordt het voorstel om de gelden te besteden aan de afkoop toch met 14 tegen 3 stemmen aangenomen en zijn ook de wegen in het Emmapark nu openbare wegen.